Odruch spadochronowy
Odruchy są pierwszym źródłem podstawowych umiejętności ruchowych, dostarczają wrodzonej odpowiedzi na podstawowe bodźce sensoryczne i ułatwiają pojawianie się specyficznych reakcji ruchowych na określoną sytuację.
Odruch spadochronowy jest to jeden z odruchów pierwotnych, które są mimowolnymi, automatycznymi reakcjami mięśni, które stanowią odpowiedź na bodziec sensoryczny.
Czym jest odruch spadochronowy?
Odruch spadochronowy jest odruchem obronnym, który chroni dziecko przed upadkiem i jest niezbędny przy nauce chodzenia. Ta reakcja ochronna pojawia się około 5 miesiąca życia dziecka.
Co ciekawe, odruch spadochronowy utrzymuje się przez całe życie.
Około 6 miesiąca życia pojawia się odruch spadochronowy boczny, który pomaga w podparciu tułowia przy próbie siadania. Można go również zaobserwować podczas pierwszych prób stania i chodzenia.
Odruch jest wyzwalany u dziecka poprzez utratę stabilnej, pionowej pozycji ciała – gdy jest trzymane za klatkę piersiową pod pachami w pozycji horyzontalnej, twarzą w dół. W miarę zbliżania dziecka do płaskiej powierzchni, jego łokcie i ręce prostują się, a dłonie otwierają i wyciągają automatycznie w kierunku tej powierzchni. Ten odruch przygotowuje do obrony głowy i górnej części ciała. Wyprostowane ręce utrzymują ciężar ciała i działają jak amortyzator ochraniający ciało przed uderzeniem w powierzchnię. Dłonie są skierowane ku środkowej płaszczyźnie ciała.
Odruch ten wpływa na rozwój koordynacji motoryki dużej rąk i całego ciała – wyciąganie rąk, aby się odepchnąć, manipulowanie i zabawy przedmiotami. Odruch ten wpływa również na umiejętność stawiania granic, przestrzeń osobistą i samoobronę w kontekście socjalnym.
Ponadto, dzięki rozwojowi tego odruchu dziecko:
- posiada świadomość przestrzenną,
- poznaje swoją przestrzeń osobistą,
- ustala jasne granice, posiada umiejętności interakcji,
- posiada ochrona przed upadkiem,
- ma umiejętność radzenia sobie z przeciwnościami i stresem emocjonalnym,
- ćwiczy rozwój manualnej motoryki dużej w celu manipulowania dużymi przedmiotami,
- rozwija koordynacje ręka – oko,
- rozwija widzenie trójwymiarowe,
- potrafi utrzymać zagrożenie w bezpiecznej odległości.
Jakie są skutki braku odruchu spadochronowego?
Co może się stać, gdy nie obronimy się własnymi rekami przed upadkiem, każdy z nas może sobie łatwo wyobrazić. Dlatego wszyscy rozumiemy jak ważny jest to odruch w kontekście bezpieczeństwa i jak bardzo niepokojąca może być sytuacja, gdy u dziecka odruch nie istnieje bądź jest bardzo słaby.
Skutki braku odruchu:
- skłonność do zranień górnej części ciała i twarzy,
- problem z ustaleniem granic w kontaktach z innymi,
- trzymanie się na uboczu, izolacja,
- skłonność do agresji i złości,
- trudności w konstruktywnej ochronie „własnej przestrzeni”,
- słaba koordynacja ręka – oko oraz słaby rozwój widzenia trójwymiarowego.
Jak można pomóc dziecku?
Obecność odruchu spadochronowego u twojego dziecka to znak, że jego układ nerwowy i zdolności motoryczne znajdują się na właściwej ścieżce rozwoju. Jeśli tak nie jest należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pediatry, on zapewne pokieruje was w odpowiednie miejsca. Dobrym wyborem jest także konsultacja z terapeutą odruchów. Jest to specjalista, który ustali ćwiczenia, pomagając w rozwoju odruchu. Proces ten jest długotrwały i wymaga systematyczności i współpracy rodzic- terapeuta, bo bardzo ważna jest także praca w domu.
Natalia Pośpiech
Pedagog, Terapeuta Integracji Sensorycznej, Terapeuta Ręki