Dysleksja, czym jest, jak ją rozpoznać u swojego dziecka?
Dysleksja to temat, który od dawna budzi duże emocje i jest źródłem wielu nieporozumień. Podczas edukacji nauczyciele często spotykają się z uczniami, u których stwierdzono dysleksję, ale zrozumienie tej trudności nie zawsze jest właściwe, a podejście pracy z takimi uczniami jest obarczone wieloma mitami i wymaga świadomości i rozwiewania nieprawdziwych przekonań.
Źródło: https://pixabay.com/
Czym jest dysleksja?
Według Światowej Federacji Neurologów, to zaburzenie, które objawiają się trudnością w nauce czytania i pisania, mimo stosowania standardowych metod nauczania, przy inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz w sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych. Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. określa się jako „specyficzną trudność”, ponieważ jest ona dość wąskim zakresem, któremu nie towarzyszą zaburzenia z innych sfer. Można zauważyć, że u dzieci z dysleksją w rozwoju ruchowym odnotowuje się brak raczkowania, później też zaczynają mówić, następnie długo nie mają określonej dominacji ręki. Mogą charakteryzować się niezgrabnością ruchową, problemami z utrzymaniem równowagi, jazdą na rowerze, wiązaniem butów, zapinaniem guzików czy posługiwaniem się sztućcami. Często mają problemy z koncentracją uwagi, zabawami związanymi z precyzją oko-ręka, męczą się szybko podczas nauki.
Jakie są rodzaje dysleksji:
Dysleksja typu wzrokowego
Czyli zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej. Dzieci z typem dysleksji wzrokowej czytają szybko, ale po drodze popełniają wiele błędów, co w efekcie przyczynia się do braku umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem. Dzieci podczas czytania zgadują końcówki wyrazów, opuszczają słowa, litery. Mają tendencje mylenia liter do siebie podobnych (np. w- m, l – t, n – u s- z, g-o). Dzieci z dysleksją typu wzrokowego maja bardzo niezgrabne pismo, litery są nierówne, pochylone, nie mieszczą się w liniaturze.
Dysleksja typu słuchowego
Czyli problemy z pamięcią słuchową, trudności z przepisywaniem tekstu ze słuchu. W tym typie dysleksji zaburzeniu podlega głównie odbiór dźwięków mowy. Dzieci mają problem z odróżnieniem od siebie głosek, których brzmienie jest do siebie podobne fonetycznie. W tym przypadku mówi się o zaburzeniach słuchu fonemowego, który ma bardzo istotny wpływ na kształtowanie się mowy dziecka. Nie rozróżnia o podobnych do siebie słów jak dom-tom, mama-lama, lala-sala, tata-lata itp. Ma to swoje odzwierciedlenie podczas czytania i pisania, dziecko opuszcza głoski bądź je podwaja, opuszcza sylaby lub je zamienia.
Czytanie dziecka z dysleksją słuchową jest bardzo wolne, pozbawione rozumienia czytanego tekstu.
Dysleksja słuchowa to także trudność w nauce języków obcych, pisania testu ze słuchu, zapamiętywania treści wierszy, nauki tabliczki mnożenia, przedstawienia kolejności miesięcy.
Dysleksja mieszana
W tym przypadku mamy do czynienia z mieszanką obu powyższych dysleksji, ponieważ składają się na siebie zaburzenia wzrokowe oraz słuchowe.
Źródło: https://pixabay.com/
Jakie są przyczyny dysleksji?
Przyczyny dysleksji nie są jednoznaczne – istnieje kilka teorii i badań, które wskazują na różne przyczyny. Niektóre badania wskazują na to, że dysleksja jest zaburzeniem dziedzicznym. Rodzice z dysleksją często mają dzieci z podobnym zaburzeniem – istnieje wiele genów, które mogą do tego predysponować. Według niektórych badań prawdopodobieństwo dziedziczenia wynosi: nawet 60% dla trudności w czytaniu u dzieci, u których podobne zaburzenie występowało u rodziców i nawet do 80% w przypadku problemów z ortografią. Dysleksja ma podłoże w zmianach neurobiologicznych i dotyczy różnych obszarów w mózgu. Czyli istnieją więc dwie główne przyczyny dysleksji. Pierwszą z nich to uwarunkowania genetyczne, drugą mikrouszkodzenia lub opóźnienia w rozwoju układu nerwowego i okolic mózgu w czasie ciąży, czasie porodu oraz wieku niemowlęcym.
W literaturze wymienia się następujące koncepcje powstania zaburzeń związanych z dysleksją rozwojową:
- koncepcja genetyczna,
- koncepcja organiczna,
- koncepcja hormonalna,
- koncepcja fonologiczna,
- koncepcja opóźnionego dojrzewania centralnego układu nerwowego,
- koncepcja psychodysleksji koncepcja zaburzeń metabolizmu kwasów tłuszczowych.
Jak rozpoznać dysleksje u swojego dziecka?
Według profesor M. Bogdanowicz należy skonsultować się ze specjalistą, jeżeli występują nieprawidłowości z zakresu:
- rozwoju motoryki małej i dużej
- ➔ zaburzeń funkcji wzrokowych
- ➔ zaburzeń koordynacji wzrokowo-ruchowej
- nabywania funkcji językowych (wadliwa wymowa, przestawienie głosek i/lub sylab, zamiana głosek np. ślimak – szlimak)
- ➔ czytania oraz pisania (bardzo powolne czytanie, przekręcanie wyrazów, brak umiejętności czytania ze zrozumieniem, pisanie liter odbicia lustrzanego, pisanie wyrazów od prawej do lewej)
- ➔ orientacji w czasie oraz przestrzeni (trudności w nazywaniu kierunków lewo, prawo, porach roku oraz dnia)
Ponadto warto zwrócić uwagę na:
- trudności z przepisywaniem tekstu: pomijanie liter, mylenie liter podobnych (b-g, d-b, p-d) pisanie liter w lustrzanym odbiciu.
- słaba pamięć sekwencyjna: np. dziecko nie potrafi wymienić po kolei miesięcy
- trudność w nauce wierszy i rymowanek
- trudności z wykonaniem więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie
- przekręcanie wyrazów
- niezgrabny charakter pisma
- mylenie przyimków — pod, nad, od, do itp.
- zaburzenia pamięci wzrokowej
- niesprecyzowana lateralizacja
- problemy z orientacją kierunkową: mylenie prawej i lewej strony
- trudności w nauce godzin na zegarze
- problemy z wyobraźnią przestrzenną: trudności z figurami przestrzennymi lub osią liczbową
Zanim ocenisz:
- dysleksja to nie po prostu problemy z czytaniem
- dysleksja nie jest wynikiem braku inteligencji lub lenistwa
- dzieci z dysleksja nie są introwertykami, one mają często niskie poczucie własnej wartości
- dzieci z dysleksja są bardzo wrażliwe na otaczający je świat
- dysleksji nie można „wyleczyć”
- dzieci z dysleksją maja bardzo rozwiniętą wyobraźnię
- uczniowie z dysleksją mogą nauczyć się poprawnie pisać ( dzięki odpowiednim metodom i narzędziom mogą osiągać sukcesy w pisaniu. Kluczem jest indywidualne podejście, korzystanie z technologii wspierających (jak korektory tekstu) oraz systematyczna praca nad rozwijaniem umiejętności.)
- dzieci z dysleksją maja ponadprzeciętna intuicję
- dysleksja nie występuje tylko w językach z trudną ortografią
Ważna jest wczesna diagnoza, by ustanowić szanse na wyrównanie braków edukacyjnych i zapobiec fobiom szkolnym, zaburzeniom nerwicowym, niechcianym zachowaniom autoagresyjnym.
Ważna jest wczesna diagnoza, by ustanowić szanse na wyrównanie braków edukacyjnych i zapobiec fobiom szkolnym, zaburzeniom nerwicowym, niechcianym zachowaniom autoagresyjnym.
Natalia Pośpiech
Pedagog, Terapeuta Integracji Sensorycznej, Terapeuta ręki, Terapeuta TUS
