Czy moje dziecko ma ADHD?
Czym jest ADHD?
Z języka angielskiego ADHD jest to Attention Deficyt Hyperactivity Disorder w języku polskim według DSM-IV znaczy nadpobudliwość psychoruchową z zaburzeniami koncentracji uwagi, natomiast według ICD-10 to zaburzenia hiperkinetyczne. Jest zaburzeniem, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i obejmuje trzy główne grupy objawów: nadmierną ruchliwość, zaburzenia i deficyt koncentracji uwagi i nadmierną impulsywność. ADHD należy do zaburzeń neurorozwojowych, charakteryzujących się nieprawidłowościami w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Najnowsze badania naukowe dowodzą, że u dzieci z ADHD poszczególne struktury mózgu nie rozwijają się w równym tempie, co może być dziedziczne. Są trzy rodzaje ADHD: typ z przewagą deficytów uwagi, typ z przewagą nadruchliwości i impulsywności oraz typ mieszany.
Skąd się bierze ADHD?
Do czynników ryzyka rozwoju ADHD zalicza się: niską wagę urodzeniową, niedotlenienie okołoporodowe, urazy okołopłodowe, zatrucia metalami ciężkimi, nieprawidłową dietę zawierająca zbyt dużą ilość konserwantów, węglowodanów prostych lub sztucznych barwników, pestycydów, zaniedbania lub brak opieki rodziców, spożywanie alkoholu przez matkę i ojca czyli zespół FAS, zażywanie przez kobietę w trakcie ciąży substancji psychoaktywnych. Czynniki genetyczne odgrywają również znaczną rolę. Jest to choroba, która jest dziedziczona wielogenowo.
Jak często występuje ADHD?
Poszczególne źródła podają bardzo zróżnicowaną częstość występowania ADHD. W zależności od przyjętych kryteriów rozpoznania wynosi ona od 3% do 8%. To bardzo mało, dlatego tak ważna jest diagnoza, rozpoznanie. Często ADHD jest mylone z nadpobudliwością ruchową, zaburzeniami SI lub niezintegrowanymi odruchami wczesnodziecięcymi lub traumami. Objawy ADHD są najbardziej nasilone między 6 a 9 rokiem życia dziecka. Do niedawna uważano, że ADHD częściej występuje u chłopców, dziś wiemy, że dziewczęta równie często cierpią na to zaburzenie. Taki stan rzeczy mogło powodować to, że u chłopców na pierwszy plan wysuwają się objawy nadpobudliwości, nawet agresji, u dziewcząt natomiast częściej dominują deficyty uwagi i zaburzenia koncentracji. Dlatego też częściej diagnozowani byli chłopcy.
ADHD u dzieci – jak je rozpoznać?
Objawy nadpobudliwości:
- ciągłe pobudzenie dziecka, duża ruchliwość, wierci się, porusza rękami, nogami
- problemy z dostosowaniem zachowania dziecka w zależności od okoliczności,
- dziecko ma problem z „wysiedzeniem w jednym miejscu”,
- dziecko jest nieadekwatnie głośne podczas zabawy, ma problemy z odpoczynkiem w ciszy,
- uczucie wewnętrznego niepokoju u nastolatków.
Objawy zaburzeń koncentracji uwagi:
- trudności z utrzymaniem koncentracji na jednej czynności, jest w stanie skupić się na znacznie krócej, niż rówieśnicy
- często przerywa zadania i ich nie kończy,
- trudności z dostrzeganiem szczegółów podczas nauki,
- dziecko sprawia wrażenie, jakby nie słuchało, co się do niego mówi, istnieje potrzeba kilkukrotnego powtórzenia polecenia lub podzielenia go na części,
- dziecko ma trudności w wykonywaniu zadań według instrukcji
- dziecko często gubi zabawki, przybory szkolne, łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych.
Objawy nadmiernej impulsywności:
- problem z czekaniem na swoją kolej, zwłaszcza w grach i zabawach grupowych,
- przerywanie innym, wtrącanie się w rozmowę, wyrywanie się z odpowiedzią na pytanie,
- gadatliwość, nie słucha do końca pytania, odpowiada przed jego zakończeniem,
- próbuje skupiać na sobie uwagę, niecierpliwość, wypowiadanie się bez uwzględnienia ograniczeń społecznych.
Często myli się ADHD z autyzmem, zespołem Aspergera, chorobą dwubiegunową, manią, zaburzeniami obsesyjno- kompulsywnymi, zaburzeniami osobowości, zaburzeniami opozycyjno- buntowniczymi, zaburzeniami zachowania, padaczką, zespołem FAS, zaburzeniami lękowymi. Często też poprzez zażywanie niektórych leków dzieci mogą być bardzo pobudzone i nadruchliwe. To zaburzenie, które niekiedy jest rozpoznawane na wyrost – zdarza się, że słyszymy o dziecku, że “ma ADHD”, bo jest „niegrzeczne”, nie słucha rodziców, ruchliwe, energiczne. Tu często warto zwrócić uwagę na pracę z granicami i konsekwencją.
Diagnostyka ADHD u dzieci
Dziecko z podejrzeniem ADHD wymaga konsultacji psychologa, lekarza psychiatry, a niekiedy także neurologa dziecięcego.
Natalia Pośpiech
Pedagog, Terapeuta Integracji Sensorycznej, Terapeuta Ręki, Trener TUS